Όστβαλντ, Βίλχελμ

(Wilhelm Ostwald, Ρίγα 1853 – Γκρόσμποτεν 1932). Γερμανός φυσικοχημικός. Υπήρξε καθηγητής στο πολυτεχνείο της Ρίγας και διευθυντής του Ινστιτούτου Φυσικοχημείας του πανεπιστήμιου της Λειψίας. Το 1909 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ χημείας για τις μελέτες του για την κατάλυση και για τη χημική ισορροπία. Η περίοδος της Ρίγας (1882-87) χαρακτηρίζεται από τις μελέτες επί της ισχύος των οξέων, οι οποίες συγκεντρώθηκαν σε έναν τόμο με τον τίτλο Μελέτες επί της χημικής δυναμικής όπου ο Ό. ανέλυσε την έννοια της δράσης της κατάλυσης, διατυπώνοντας ένα κλασικό αριθμό των καταλυτών. Στην περίοδο αυτή ανήκει επίσης το Εγχειρίδιο της γενικής χημείας (1884 -87, 1910-11), σε δύο τόμους, στο οποίο υπάρχουν στοιχεία στοιχειομετρίας και η θεωρία της συγγένειας. Το 1887 ο Ό. ίδρυσε την Επιθεώρηση της φυσικοχημείας (Zeitschrift fur physikalische Chemie). Η περίοδος της Λειψίας χαρακτηρίζεται από βαθιές μελέτες και πειράματα που τον οδήγησαν να διατυπώσει τον «νόμο της διάλυσης», θεμελιώδους σημασίας στη φυσικοχημεία. Τα σημαντικότερα έργα του Ό. είναι: Ηλεκτροχημεία, η θεωρία και η ιστορία της, Βάσεις των θετικών επιστημών, Αρχές της αναλυτικής χημείας, Σχολή χημείας. Σημαντική, για το ενδιαφέρον των βιομηχανικών της εφαρμογών, είναι η μέθοδός του της καταλυτικής οξείδωσης της αμμωνίας για την παραγωγή του νιτρικού οξέος. Η μέθοδος αυτή, γνωστή ως μέθοδος Ό.-Μπράουερ, επέτρεψε στη Γερμανία να συνεχίσει την παραγωγή των εκρηκτικών κατά τον A’ Παγκόσμιο πόλεμο, παρά το ναυτικό αποκλεισμό που εμπόδιζε τον ανεφοδιασμό της σε νιτρικά άλατα. Η επιστημονική του δραστηριότητα δεν περιστράφηκε μόνο γύρω από τη χημεία, αλλά και με προβλήματα του φιλοσοφικού λογισμού. Ο Ό. δέχτηκε τις βασικές θέσεις του θετικισμού. Το 1893, στο συνέδριο των Γερμανών φυσικών, υποστήριξε ότι ο υλισμός και οι θεωρίες για το άτομο είναι πια ξεπερασμένες. Κατά την άποψή του, τα άτομα δεν είναι παρά υποθετικές κατασκευές και η φυσική πραγματικότητα μπορεί να εκφραστεί ολοκληρωτικά με όρους ενέργειας (ενεργητισμός). Η φήμη του συγκέντρωσε στη Λειψία μια σχολή συνεργατών η οποία ανέδειξε επιστήμονες μεγάλης αξίας, όπως τους Αρρένιους, Νερνστ, Λε Μπλαν, Λούτερ Τζόουνς κλπ. νόμος αραίωσης του Ο. Η σχέση που εκφράζει την ηλεκτρική αγωγιμότητα σε συγκέντρωση μέσα σε αραιή διάλυση ενός διπλά λ2 ασθενή ηλεκτρολύτη Κ = c λ2 / λοο(λοο-λ) όπου Κ είναι η σταθερά διαλυτότητας του ηλεκτρολύτη, c είναι η συγκέντρωση και λ και λοο είναι οι τιμές της ηλεκτρικής αγωγιμότητας στη c και στην επ’ άπειρο αραίωση, αντίστοιχα. Ο νόμος αραίωσης του Ό. εξάγεται από τον νόμο δράσης των μαζών και την εξίσωση λ/λοο = α όπου α είναι ο βαθμός διαλυτότητας.